Yilin buyuk kisminda Hollanda'da yasiyorum, esrar zaten yillardir yasal gibi ( yasal degil aslinda, detaylara girmeye gerek yok ). Esim Portekizli oldugu icin yilin diger kismini da orada geciyoruz. Portekizde de esrar
kullanimi suc degil, 2018'den beri de medical kullanimi serbest. Hollanda gibi coffeshoplar yok, insanlar sokakta tutturerek gezmiyor ( aslinda Hollandada bu da yasak ama tahammul ediliyor ) ama parklarda, evlerde insanlar keyfine gore iciyor. Bu tercubelerime dayanarak, hukuk, politika vs. gibi konularda uzmanligim olmadan tamamen subjektif fikirlerimi belirtmek isterim.
Kisa cevap, dunyanin ve komsularinin cok buyuk kisminda yasal hale gelince. Bunun icin tarih vermek gerekirse bence 2035'e dogru belki. Bu konunun ve Turkiye'nin butun sorunlarinin onundeki en buyuk engel elbette iktidar. Iktidar giderse butun sorunlarin cozuleceginin garantisi yok ama gitmeden hic bir sorun da cozulemez.
Oncelikle esrar kullanimi icin 2 farkli statu var. Decriminalized ve legalized. Bu ikisinin arasindaki farki bilmek sart. Legalized ( yasallasma ) yetiskinlerin esrar bulundurmasinin ve kullanmasinin herhangi bir hukuki yaptiriminin olmamasi demek. Bu yasallastirma genelde kisitli miktarlar ile beraber geliyor, misal kisi basi 5 gram. Durum boyle olunca arz icin talebinde yasallastirilmasi lazim, bu konuda devletin arz edilen urunleri diger urunler gibi ( gida, alkol, sigara vs. ) uretimini ve satisini denetlemesi gerekli. Turkiye'de boyle bir seyin olmasi imkansiz. Sonucta temel gida maddesi olan ekmegin dahi denetimini dogru duzgun yapamiyorlar. Bu yuzden bu asamaya gelmesi cok cok zor. Bir ihtimal Philip Morris, BAT gibi tutun devleri bu ise girer de standardi belli uretim yapar anca o zaman.
Diger statu decriminalized yani esrar kullaniminin suc kapsamindan cikartilmasi. ABD'de pek cok eyalet ve AB'de ve Guney Amerikada pek cok ulke coktan bu duruma gecti bile. Turkiye belki bu duruma gelme ihtimali daha yuksek. Bunun uzerinden konusmak daha mantikli gibi. Asagidaki linkte ulkelerin durumlari var.
en.wikipedia.org
Esrar kullanimini serbest birakan, suc olmaktan cikaran pek cok ulkenin bunu yapmasinin temel sebebi para. Esrar ile mucadeleye hem cok fazla kaynak harcamak zorunda kaliyor devletler, eksi yaziyorlar butcelerine hem de illegal isleri yapan yasadisi gruplar gucleniyor bir de bunlarla mucadele etmek zorunda kaliyorlar. Kullanici tarafi da baska bir dert. Kolluk kuvvetleri ve yargi sisteminin kullanici pesinden kosmasi kaynak israfi, daha buyuk suclar ile ilgilenemiyorlar. Bir baska konuda hukuki mesele, sonucta esrari kullanan kisi disinda kurban yok. Kurban&magdur yoksa suc da yoktur dogal olarak gozuyle bakiliyor. Her yetiskin kendisinden sorumludur.
Devletler esrari suc olmaktan cikartinca / yasal hale getirince bu yukaridaki kaynaklari harcamak zorunda kalmiyor, diger yandan satisina cok yuksek vergiler getirip denetleme maliyetlerini buradan cikartiyor ustune artiya bile geciyorlar. Diger yandan turizm de olumlu etkileniyor bundan, bir yandan suc oranini da dusuruyor bu.
Madem bu kadar iyi, neden Turkiye'de bu yapilmiyor derseniz cevabi hemen yukarida,
para. Turkiye'de iktidarin herhangi bir eylemi halkin yarari icin yapmasi imkansiz, bugune kadar boyle bir sey olmadi, olmaz da. Hadi diyelim iktidar degisti, gercekten halk yararina bir seyler yapmak isteyen bir iktidar geldi bu sefer bunu halka kabul ettirmeniz mumkun degil. Ickiye zaten dini temeller nedeniyel yasal olsa da karsi halk, icen ayiplaniyor. Sokaktaki normal bir insana gore ise esrar icen adam anasini babasini keser. Turk kulturunde insanlarin keyif alacagi eylemleri yapmasi zaten garip karsilaniyor. Zor gecen bir gunun ardindan bir kadeh icki, bir cigara icilmesi, hayattan keyif alamaya calismak hatta hobi sahibi olmak neredeyse ayiplanacak bir sey. Bu sartlar altinda esrari suc olmaktan cikartacak/yasal hale getirecek siyasal partinin iktidarda kalmasi imkansiz.
Is yine donup dolasip paraya geliyor. Yukarida bahsettigim gibi buyuk sermaye sahibi sirketler bu ise girer ve iktidarda/burokrasideki kilit noktadaki insanlar ve yerel sermaye bu isten buyuk paralar kazanacini anlarsa iste o zaman bu is olur. Bu sartlar altinda yukarida bahsettigim halk rizasi da onemsiz olur, hatta riza da yaratirlar sorun degil. Tipki iktidarin ilk donemlerindeki ozellestirme ruzgarinda oldugu gibi.
Ozet gecersek, dunya capinda bu is legal hale gelir de buyuk sermaye yatirim yaparsa, 100 milyona yaklasan nufusu ve iyi kotu alim gucu olan bir ulkenin serbest pazar haline gelmesiyle mumkun ancak.